Een meritocratie is een politiek en sociaal systeem waarin mensen worden beloond op basis van hun prestaties en verdiensten, in plaats van hun afkomst of rijkdom.
In deze blog zullen we ingaan op de betekenis en uitleg van een meritocratie. We zullen ingaan op de gedachtegang en geven een aantal voorbeelden waarin het begrip terugkomt.
Uitleg
Het idee achter meritocratie is dat het de beste manier is om een samenleving te organiseren en te leiden. Dit zou zo zijn, omdat het de meest bekwame en talentvolle mensen naar de top brengt en daarmee zorgt voor een eerlijke verdeling van kansen en beloningen. In een meritocratisch systeem worden mensen dus niet beoordeeld op basis van hun afkomst, ras, religie of geslacht, maar op basis van wat ze kunnen bijdragen aan de samenleving. Klinkt redelijk, toch?
Voorbeelden
In de volgende voorbeelden, geven we informatie over verschillende meritocratische systemen. Het belang ervan wordt duidelijker en er is beter een mening over te vormen.
Onderwijssysteem
Een van de meest bekende voorbeelden van een meritocratisch systeem is het onderwijs. Studenten worden beoordeeld op basis van hun kennis, prestaties en vaardigheden. Maak je toetsen niet goed genoeg? Dan wordt je (wel met enig pardon) neergezet op een lager niveau. In principe hoeft dit geen probleem te zijn, als uiteindelijk de banen op eenzelfde manier worden beloond.
Maar, in onze huidige maatschappij is dat niet zo. Het zorgt ervoor dat alleen de meest getalenteerde studenten de kans krijgen om door te stromen naar hogere opleidingen en beroepen. Dus hoewel studenten niet worden afgerekend op hun afkomst, wat positief is, zijn de kansen die eruit voortkomen niet eerlijk.
Bedrijfsleven
Het bedrijfsleven is een ander voorbeeld van een meritocratisch systeem. In de zakenwereld worden mensen beloond op basis van hun kunnen. Promoties, bonussen en andere voordelen worden uitgereikt aan degene die een waardevolle bijdrage leveren.
Wat dit anders maakt dan het onderwijs, is dat het wel enigszins uitmaakt waar de persoon vandaan komt. Met de verkeerde papiertjes, is het moeilijker een bedrijf binnen te komen. Bovendien stelt een meritocratie dat genetische afkomst niet uitmaakt. Helaas is dat in de praktijk maar moeilijk terug te zien. Discriminatie is helaas nog steeds iets van de huidige tijd.
Sportwereld
Het laatste voorbeeld dat we geven is van een meritocratisch systeem is de sportwereld. Sporters worden beloond met prijzen(geld) en lof door hun prestaties en vaardigheden. De beste spelers worden geselecteerd voor de teams en krijgen de kans om te spelen op de hoogste niveaus. Dit betekent dat sporters uit alle lagen van de bevolking de kans hebben om zich te bewijzen en te slagen op basis van hun talenten en vaardigheden.
Geregeld komen er van dit soort succesverhalen aan het licht. Het fijne aan deze verhalen is vaak dat de sporter zelf niet de enige is die van het succes geniet. Familie en andere naasten profiteren in veel gevallen eveneens van de beloningen.
Kritiek
Tussen de voorbeelden door werd er al een beetje ingegaan op het kritiek van een meritocratisch systeem. ‘Helaas’ is dit iets, wat al langer aan de orde is. Het is goed dat er op verschillende manieren kritiek wordt geuit. Er zijn namelijk ook nadelen aan een democratie of juist voordelen aan een monarchie. Op welke manier je het ook bekijkt, een neutrale blik naar verschillende aspecten van een samenleving kan rust brengen. Hier volgen in ieder geval een aantal kenmerken van een meritocratie, waar aandacht aan moet worden besteedt.
#1 Niet eerlijk
Een sterk kritiekpunt is dat meritocratie in de praktijk vaak niet zo eerlijk is als het lijkt. Er zijn verschillende factoren die de prestaties en daarmee kansen van mensen beïnvloeden. Denk aan toegang tot kwalitatief goed onderwijs en iemands sociaaleconomische achtergrond. Mensen die in armoede leven of die afkomstig zijn uit minder bevoorrechte gezinnen, hebben vaak minder kansen en middelen om hun vaardigheden te ontwikkelen en te laten zien, waardoor ze benadeeld worden in een meritocratisch systeem.
#2 Gebrek aan inclusie
Een gebrek aan diversiteit en inclusie in bepaalde sectoren en beroepen, wordt ook geregeld teruggezien. Met een bepaalde opleiding heb je meer kans om succesvol te zijn. In sommige sectoren is daardoor de diversiteit in personen ontzettend laag. Misschien niet zo slecht, kan je denken. Maar, een gebrek aan representatie van verschillende perspectieven en ervaringen, is van de orde.
#3 Obsessie
Wat te veel terugkomt, is de obsessie met succes en prestaties. Het gaat helaas ten koste van andere belangrijke waarden zoals empathie, compassie en solidariteit. Mensen die niet voldoen aan de standaarden van een meritocratisch systeem, worden vaak gezien als “mislukt” of “minderwaardig”, wat kan leiden tot gevoelens van frustratie en uitsluiting.
Conclusie
Een meritocratie is een systeem waarin mensen worden beloond op basis van hun prestaties en verdiensten. Hoewel het vaak wordt geprezen als een eerlijk en rechtvaardig systeem, is het ook onderhevig aan kritiek, met name op het gebied van gelijkheid en diversiteit. Toch blijft de meritocratie een belangrijk concept in onze samenleving. Het helpt om te bepalen wie beloond moet worden voor zijn of haar verdiensten en prestaties.
