Als onderdeel van het lokale bestuur in Nederland, is een wethouder verantwoordelijk voor het opkomen van belangen van zijn taakgebied. De taken en verantwoordelijkheden van wethouders zijn van vitaal belang voor het goed functioneren van het lokale bestuur. In dit artikel geven we inzicht in het reilen en zeilen van een wethouder. Je leest over zijn exacte werkzaamheden, over de aanstelling en aftreding van wethouders en de genoten opleiding.
Takenpakket van een wethouder
De taken van een wethouder zijn talrijk en gevarieerd. In de eerste plaats zijn wethouders verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid van de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders.
Iedere wethouder is zijn eigen takenpakket toegeschreven, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, wonen of financiën. Hij voert overleggen met het Rijk en de provincies, om deze taken op een zo juist mogelijke wijze uit te voeren.
Zo kunnen ze een belangrijke rol spelen bij het opstellen van de gemeentebegroting en het beheren van de financiën van de gemeente. De wethouder is dan verantwoordelijk voor het beheer van de gemeentelijke begroting en moeten ervoor zorgen dat de gemeente binnen haar middelen blijft en haar verplichtingen nakomt.
Verder bestaan er speciale wijk wethouders. Deze zijn het aanspreekpunt voor de gemeenschap en fungeren als vertegenwoordiger van de gemeente bij evenementen en vergaderingen. Ze moeten ervoor zorgen dat de belangen van de gemeenschap worden vertegenwoordigd en dat er wordt geluisterd naar de behoeften en zorgen.
Aanstelling
Wethouders worden aangesteld door de gemeenteraad. Vaak gebeurt dit na gemeenteraadsverkiezingen. Hoeveel wethouders er worden aangesteld is afhankelijk van het aantal raadsleden. Dat wordt op zichzelf weer bepaald door het aantal inwoners van de gemeente.
Makkelijk is het niet om eruit te komen welke wethouder waar terecht komt. Politieke partijen willen graag dat de juiste wethouder voor hun eigen portefeuille opkomt. De onderhandelingen tussen de partijen, kunnen sterk oplopen.
Als de wethouders zijn aangesteld, zullen zij ook deel uit maken van het college van burgemeester en wethouders. Het college van B&W is verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van de gemeente en wordt voorgezeten door de burgemeester.
Wanneer een wethouder wordt aangesteld, wordt er van hem of haar verwacht dat hij of zij zijn of haar taken op een transparante en verantwoordelijke manier uitvoert. De wethouder moet zich houden aan de gemeentelijke regels en procedures en ervoor zorgen dat de gemeentelijke besluitvorming openbaar en transparant is.
Aftreden
Soms kan het gebeuren dat een wethouder aftreedt. In de meeste gevallen is dit omdat de ‘ambtstijd’ is verlopen. Er zijn dan verkiezingen geweest, waarna een nieuw college wordt aangesteld. Het komt ook nog weleens voor dat voor het einde van het termijn, de wethouder aftreedt. Dat kan te maken hebben met:
- persoonlijke redenen, zoals gezondheid
- het laten zien van ongewenst gedrag
- een motie van wantrouwen door de gemeenteraad
- een wisseling van baan (binnen de gemeente)
In het geval van aftreden zal er een nieuwe wethouder worden aangetreden. Het aftreden van een wethouder kan soms voor verwarring zorgen bij de gemeente. Een gevoel van onzekerheid wordt gecreëerd en de voortgang van gemeentelijke projecten vertragen. Het is daarom belangrijk dat de gemeente snel handelt en een nieuwe wethouder aanstelt om de continuïteit te waarborgen.
Opleiding
Om wethouder te worden, volg je niet letterlijk een opleiding tot wethouder. Die bestaat namelijk helemaal niet. Het hebben van een relevante opleiding of werkervaring in de politiek of het openbaar bestuur kan helpen bij het verkrijgen van deze positie. Vaak komen wethouders ook wel uit management of andere bestuurlijke functies.
Veel wethouders een opleiding in een vakgebied zoals rechten, economie, politieke wetenschappen (politicologie) of bestuurskunde. Daarnaast hebben ze vaak werkervaring in de publieke sector of politiek. Dat je goed met mensen moet kunnen overleggen, is wel een redelijk groot vereiste.
Als wethouder is het goed om over een aantal vaardigheden te beschikken, zoals effectief communiceren, onderhandelen, leiderschap, besluitvorming en het vermogen om samen te werken met verschillende belanghebbenden. Het vermogen om een visie te ontwikkelen en deze om te zetten in concrete actie is ook een belangrijk kenmerk van een wethouder.
Mocht je geïnteresseerd zijn in het beroep als wethouder, dan kan je altijd bij je gemeente raadplegen of er vacatures vrij zijn of komen. Op internet zal je niet in grote getalen tegen dit soort vacatures aanlopen.
Verschil tussen een wethouder en een burgemeester
Wethouders en burgemeester werken samen in hetzelfde college, maar hebben niet dezelfde functie. In onderstaande tekst leggen we je het verschil uit tussen een wethouder en een burgemeester.
Benoeming
Burgemeesters worden benoemd door de Kroon, terwijl wethouders worden aangesteld door de gemeenteraad. Dit houdt in dat de benoeming van een burgemeester op nationaal niveau wordt geregeld, bij een wethouder op lokaal niveau.
Aantal
Een gemeente heeft slechts één burgemeester, terwijl het aantal wethouders afhankelijk is van de grootte van de gemeente. In kleinere gemeenten kan het college van B&W uit slechts enkele wethouders bestaan, terwijl in grotere gemeenten veel meer personen de functie van wethouder zullen bekleden.
Politieke partij
Burgemeesters zijn in principe politiek onafhankelijk en worden benoemd op basis van hun geschiktheid voor de functie. Wethouders zijn daarentegen lid van een politieke partij en worden vaak benoemd op basis van politieke verhoudingen in de gemeenteraad. Vandaar dat de belangen van politieke partijen ook zo duidelijk naar voren komen in het werk van wethouders.
Termijn
Een burgemeester wordt benoemd voor een periode van zes jaar, terwijl de termijn van een wethouder afhangt van de duur van de zittingsperiode van de gemeenteraad. Dit kan variëren van vier tot zes jaar.
Een wethouder is dus verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer en toezicht op de lokale overheid. Wethouders worden aangesteld door de gemeenteraad en maken deel uit van het college van burgemeester en wethouders. In geval van aftreden zal de gemeenteraad een nieuwe wethouder aanstellen om de vacature te vervullen. Er zijn geen specifieke opleidingseisen voor het worden van wethouder, maar het hebben van een relevante opleiding of werkervaring in de politiek of het openbaar bestuur kan helpen bij het verkrijgen van deze positie. Kortom, wethouders spelen een cruciale rol in het lokale bestuur en zijn essentieel voor het functioneren van de gemeente.
